Top 6: mroczna klasyka

Sześć mrocznych utworów muzyki klasycznej: czary, diabeł, śmierć itp. Wpis przeznaczony jest przede wszystkim dla początkujących słuchaczy klasyki, więc będą to raczej znane kawałki.

Camille Saint-Saëns – Danse Macabre (1874) Poemat symfoniczny opisujący Taniec śmierci. Partia ksylofonu imituje dźwięk stukających piszczeli i została potem użyta przez kompozytora w Skamielinach ze słynnego Karnawału zwierząt. Taniec śmierci był bardzo popularnym motywem literackim w średniowieczu, kiedy słowa „Żyjesz jeszcze?” nie były żartem, ale jak najbardziej poważnym pytaniem.

Edvard Grieg – Marsz trolli (1905) Utwór fortepianowy lub orkiestrowy będący muzyczną fantazją na temat komentarzy internetowych. W grocie króla gór tego samego kompozytora byłoby trochę zbyt oczywistym wyborem na listę, więc wybrałem coś trochę mniej słynnego. Ale i tak jest to kawałek dość znany, przede wszystkim za sprawą  genialnej kreskówki Disneya Taniec Szkieletów z 1929 roku.

Franz Schubert – Der Erlkönig (1821) Franz Schubert jest uznawany za najlepszego twórcę pieśni z akompaniamentem fortepianu, tu opracowując muzycznie Króla Olch, słynny wiersz J.W. Goethego. Kilku innych kompozytorów próbowało wzmocnić pieśń, rozpisując ją na orkiestrę, w tym Hector Berlioz, którego remix zamieszczam w linku. Tytułowy król to pan mitycznego świata, który odbiera życie dziecku: „Dolata na dworzec… lecz próżna otucha! / Na ręku ojcowskich już dziecię bez ducha”. Pomysł stuprocentowej śmiertelności wśród dziecięcych bohaterów przejęli potem twórcy polskich noweli pozytywistycznych.

Modest Musorgski – Noc na łysej górze (1867) Słynny poemat symfoniczny mający przedstawiać Noc Kupały. Już wstęp mówi „groza, burza, pogaństwo, a najbardziej burza.” Burza zawsze dobrze wychodzi kompozytorom. Najgorzej wychodzi im „słonecznie z niewielkim zachmurzeniem”.

Béla Bartók – Muzyka na smyczki, perkusję i czelestę: III Adagio (1936) Najbardziej współczesny i najtrudniejszy utwór na liście, znany przede wszystkim dzięki filmowi Lśnienie Stanleya Kubricka. Początkowy ksylofon (znowu on) brzmi, jakby coś nam upadło na podłogę i potoczyło się pod łóżko, pod które boimy się wejść. Przez resztę fragmentu Bartók zapodaje swoją słynną „muzykę nocy”, która w wydaniu z tego utworu, mocno przysłużyła się chlubnej misji odstraszania słuchaczy od muzyki dwudziestowiecznej.

Charles Gounod – Marche funèbre d’une marionnette (1879) Marsz żałobny dla marionetki zdobył sławę po wykorzystaniu go w 1955 roku w serialu Alfred Hitchcock przedstawia. Nie, nie chodzi o marionetkę Brukseli.

Jeśli macie własne propozycje, to piszcie w komentarzach. Planuję wpis „Top 6: Mroczna klasyka vol. 2”, więc pomoc się przyda.

Fotki: Leonora Carrington – Olbrzymka (1947), Paul Fürst – Doktor Dziób z Rzymu (1656), Gustave Doré – ilustracja do „Kruka” E.A. Poe (1883) Tłumaczenie Króla Olszyn: Władysław Syrokomla (1856)

Czar czterech strunek

I suita wiolonczelowa J. S. Bacha jest interesująca z kilku powodów. Po pierwsze, utworów na samą wiolonczelę nie ma znowu aż tak dużo. Po drugie, Bach był pionierem, bo wiolonczela w jego epoce (tzn. baroku) była nowością. Po trzecie, początek I suity to jeden z najbardziej rozpoznawalnych kawałków Bacha. Po czwarte, cała seria sześciu suit na wiolonczelę Bacha, chociaż powstała najprawdopodobniej ok. roku 1720, spopularyzowana została dopiero w latach trzydziestych XX wieku przez katalońskiego wiolonczelistę Pau ew. Pablo Casalsa, w czym przypominają inny barokowy utwór – rozsławione dopiero po II wojnie światowej Cztery pory roku Vivaldiego.

Suity wiolonczelowe są też oczywiście ciekawe muzycznie – wiolonczela to nie fortepian i nie można na niej zagrać jednocześnie głównej linii melodycznej jak i akompaniamentu. Wspomniane w punkcie „po trzecie” hitowe Preludium z I suity dobrze ilustruje rozwiązanie tego problemu. Wiolonczela po prostu na zmianę gra melodię i akompaniament – coś co robi też przeciętny człowiek, kiedy mruczy piosenki. Całość, szczególnie w Preludium, daje złudzenie hipnotycznej wręcz spójności, choć efekt ten okupiony jest niezłym kombinowaniem ze strony i Bacha, i grającego.

Choć cała seria sześciu suit uważana jest za arcydzieło, to w praktyce słuchanie ich pod rząd może być nużące. Zainteresowanym resztą suit polecam słuchanie ich pojedynczo.

♪ Cała I suita, gra Pau/Pablo Casals, lata 50-ta, jakaś katedra.

♪ Andres Segovia gra własną transkrypcję Preludium na gitarę klasyczną. (patrz: komentarz Blahuuu)

Obrazek: Christian Eduard Böttcher – Lekcja muzyki (z Wiki)

Top 6: Kołysanki

Sześć kołysanek z różnych krajów. Tylko trzy (1,2 i 5) z nich są prawdziwymi kołysankami, faktycznie używanymi do usypiania. Jeśli stosujecie którąś z pozostałych trzech, to powodzenia.

Johannes Brahms – Wiegenlied (1849) Chyba najsłynniejsza kołysanka świata. Aż dziw, że nie jest to jakaś prastara ludowa melodia, tylko ma konkretnego autora – należy do cyklu pięciu pieśni op. 49 Brahmsa.

Hamlet Gonashvili i Rustavi Ensemble – Kakhuri nana (dawno) Jak to zwykle bywa w przypadku gruzińskiego śpiewu polifonicznego, kosmiczno-mistyczny odjazd.

Igor Strawiński – Kołysanka z Ognistego ptaka (1910) Upiorna ale i tak ładna. Najbardziej znany balet Strawińskiego to oczywiście Święto wiosny, ale początkującym polecam bardziej przebojowego Ognistego ptaka.

Xavier Monsalvatge – Cancion de cuna para dormir un negrito (1945) „Kołysanka dla Murzynka” – delikatna ale niepokojąca pieśń o przesłaniu raczej pesymistycznym. Adresat kołysanki nie będzie już niewolnikiem, ale i tak ma przewalone.

Yoshiko Otaka – Itsuki no komoriuta (dawno, nagranie chyba z lat 40-tych) Japońska kołysanka śpiewana w biednych rodzinach. Śliczna, ale też niezbyt optymistyczna: zakopcie mnie przy drodze i dajcie kwiatek. Co ciekawe, pani która śpiewa, wykonywała, pod chińskim nazwiskiem, także piosenkę o opium z wpisu o narkotykach.

Krzysztof Komeda, Mia Farrow – Rosemary’s Baby Theme (1968) Słynna kołysanka z Dziecka Rosemary Polańskiego należy do tej samej upiorno-ładnej kategorii, co ta z Ognistego ptaka. Na uwagę zasługuje również wersja Mike’a Pattona z projektem Fantomas.

Jeśli znacie inne ciekawe kołysanki, to piszcie w komentarzach.

Obrazki: Picasso – Kobieta z żółtymi włosami, Andrew Wyeth – Master Bedroom

Top 7: Kosmos

O wiele ciekawszym tematem piosenek niż miłość, rozstanie  albo fakt, że trwa lato, jest np. kosmos. Oto więc siedem kawałków o kosmosie, bez Space Oddity Bowiego, o którym był już osobny wpis.

Pearls Before Swine – Rocket Man (1970) Piosenka zainspirowana opowiadaniem Raya Bradbury’ego o tym samym tytule. Tekst Bradbury’ego opowiada o rodzinie pilota rakiety. Matka mówi synowi, że nie będzie mogła patrzeć na planetę, na której rozbije się jego ojciec. Rakieta pilota wpada jednak w Słońce, więc od tego czasu matka z synem wychodzą z domu tylko w nocy lub przy zachmurzonym niebie.

Elton John – Rocket Man (1972) Piosenka zainspirowana opowiadaniem Raya Bradbury’ego o tym samym tytule oraz piosenką Pearls Before Swine o tym samym tytule. Tym razem tekst ma niewiele wspólnego z literackim pierwowzorem. W Ameryce, z jakichś niezrozumiałych dla mnie powodów, popularność zdobyła również mówiona wersja startrekowego aktora Williama Shatnera.

Genesis – Watcher of the Skies (1972) Z czasów, kiedy Genesis był czołowym zespołem progrockowym, frontmanem był Peter Gabriel, a Phil Collins śpiewał tylko czasem chórki zza perkusji. Astronom z innej planety obserwuje zniszczoną już Ziemię. Dziwne określenie na astronoma „watcher of the skies” zaczerpnięte jest z wiersza Keatsa.

Republika – Obcy astronom (1984) Pomysł ewidentnie zainspirowany kawałkiem Genesis. Tym razem astronom z innej planety jest podglądaczem, obserwującym długowłosą panią.

DÖF – Codo (1983) Tu niestety kończą się ambitne utwory. DÖF to zespół założony przez niemiecko-austriacki duet komików, co słusznie może zaniepokoić czytelnika. Muzycznie całą sprawę ratuje zaangażowanie wokalistki najważniejszego zespołu Neue Deutsche Welle – Ideal. Piosenka opowiada o dobrej istocie Codo, którą chce zniszczyć zły Pan Nienawiści. Generalnie klimaty à la Pan Kleks w Kosmosie.

Die Doraus und die Marinas – Fred vom Jupiter (1981) Piosenka powstała w ramach projektu szkolnego – zagrał ją szesnastolatek z towarzyszeniem jeszcze młodszego chórku dziewczęcego. Brzmi jak coś nagranego przez szesnastolatka z jeszcze młodszym chórkiem dziewcząt. Singel wydała wytwórnia Mute –  wg numeru katalogowego pomiędzy Only You Yazoo a See You Depeche Mode.

Filipinki – Wala Twist (1964) Hołd dla pierwszej kosmonautki Walentiny Tiereszkowej. Osoby mówiące, że kiedyś to w Polsce była dobra muzyka, powinny się teraz poważnie zastanowić nad sobą.

Obrazki: kopernikański układ słoneczny wg Thomasa Diggesa (przeczytajcie opisy orbit) z kategorii Stare mapy nieba na Wikimedia Commons; Walentina Tiereszkowa też z Wiki Commons.

Jeśli macie swoje ulubione piosenki o kosmosie, to piszcie w komentarzach.